Đavolja Varoš, Serbia, New 7 Wonders of Nature

Đavolja varoš je skup zemljanih glavutaka ili kula na čijim vrhovima se nalaze kamene kape (blokovi). Ima ih više od dve stotine, visoke su od dva do petnaest metara, a široke od pola do tri metara. Đavolja varoš je retki prirodni fenomen koji se nalazi na Radan planini u blizini Kuršumlije, oko 90 kilometara jugozapadno od Niša. Čine je 202 kamene figure koje su nastale dugotrajnim i strpljivim radom prirode.
Kameni stubovi su nastali delovanjem erozije na zemljište sastavljenog od rastresitog, ali čvrstog materijala na kome se nalazi kamenje veće veličine. Pre više miliona godina celo područje je bilo središte snažnih vulkanskih aktivnosti, o čemu i danas svedoče raznobojne stene u zaleđu stubova. Međutim, pojava je nastala relativno kasno, čijem su nastanku najviše doprineli ljudi. Uništavajući šumu, otvorili su put razornom delovanju vode, pri čemu su krupni komadi stena štitili dublje i mekše slojeve zemlje od udara kišnih kapi i spiranja vodom.

                                                                                                             

U toj prvoj etapi radom kiše i erozijom, urušava se zemljište, sem ispod stena, koje svojom težinom sprečavaju njegovo dalje osipanje. Tako nastaju piramide i/ili kule. Kameni blokovi na vrhovima stubova služe kao kišobran, ali vodene bujice i dalje prolaze između figura, spiraju zemlju i čine da vremenom postaju sve više. Ta pojava spada u drugu etapu koja se sastoji u "finalnoj obradi". Naime, dejstvom prirodnih sila, piramide i kule se još više istanjuju, tako da na kraju ostaju pravilni stubovi sa kamenim kapama.

Ovaj geomorfološki fenomen je jedinstven u Srbiji i vrlo redak u svetu. U Evropi ima sličnih pojava u Alpima, kao i u SAD, poznata "Bašta bogova". Ali kule Đavolje Varoši su znatno veće i postojanije nego u evropskim zemljama, pa su samim tim najpoznatiji prirodni spomenik ove vrste u Evropi. Do Đavolje Varoši se stiže iz opština Kuršumlija, Bojnik i Lebane, ali je najlakši i najlepši način planinarenjem iz Lebana.

Pored kamenih kula, Đavolja Varoš je poznata i po 2 izvora jako kisele vode. Jedna je Đavolja voda, hladan i ekstremno kiseli izvor (pH 1.5) sa visokom mineralizacijom (15 g/l vode), a nalazi se u Đavoljoj jaruzi. Crveno vrelo je drugi izvor (pH 3.5), sa nižom mineralizacijom (4.372 mg/l vode). Ovakve vode su vrlo retke u svetu i koriste se u banjskom lečenju, jer je narod smatra izuzetno lekovitom, ali naučnici upozoravaju da vodu sa izvora Đavolja voda ne treba piti, jer nije dovoljno ispitana.

Ovaj vredan lokalitet stavljen je pod zaštitu još 1959. godine, a 1995. godina Đavolja Varoš je Uredbom Vlade Republike Srbije proglašena za prirodno dobro od izuzetnog značaja i stavljena je u prvu kategoriju zaštite. Ukupno je zaštićeno 67 ha površine.
U narodu su tokom proteklih vekova ispredene brojne legende o nastanku ovog jedinstvenog fenomena. Po jednom narodnom predanju reč je o skamenjenim svatovima, gde su ljudi po nalogu Nečastivog, rešili da po svaku cenu venčaju rođenog brata i sestru. Da se to ne bi dogodilo, umešala se Božija sila koja ih je sve okamenila i ostavila da svedoče da nijedan greh neće proći bez kazne.
Danas se Đavolja varoš nalazi unutar Turističkog kompleksa. Pored zemljanih kula koji su glavna atrakcija, nalaze se i okna saskih rudnika iz 13. veka, crkva iz 13. veka (trenutno u fazi rekonstrukcije 2010.) kao i atraktivnu hidrološku pojavu Crveno vrelo. Do same Ćavolje varoši napravljen je asfaltni put, a sam turistički kompleks je elektrifikovan i prilagođen turistima. Do zemljanih kula dolazi se pešačenjem, a okolo zemljanih kula postavljeni su vidikovci sa kojih se posmatraju zemljine kule. Zemljane kule osvetljene su po tehnologiji led dioda sa 28 različitih boja.